Базал ҳужайрали тери саратони

Базал ҳужайрали тери саратониБазал ҳужайрали тери саратони (БҲС) тери саратонининг энг кенг тарқалган шаклидир. У эпидермиснинг пастки қаватида (терининг энг ташқи қаватида) жойлашган базал ҳужайралардан ҳосил бўлади. Одатда, Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) секин ўсади, маҳаллий инвазив ва камдан-кам ҳолларда метастаз беради (тананинг бошқа қисмларига тарқалади), аммо даволанмаса, тўқималарнинг сезиларли маҳаллий бузилишига олиб келиши мумкин. Умуман олганда, у ҳаёт учун хавфли ҳисобланмаса-да, асоратларнинг олдини олиш учун эрта ташхис қўйиш ва даволаш муҳим аҳамиятга эга.

Базал ҳужайрали тери саратонининг асосий хусусиятлари

Ташқи кўриниши:
- Ўчоқнинг хусусиятлари: Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) ўчоқлари кўпинча оғриқсиз бўлиб, турли кўринишларда намоён бўлиши мумкин:
  - Садафсимон ёки мумсифат бўртма: Энг кенг тарқалган шакли бўлиб, кўпинча шаффоф ёки ялтироқ кўринишга эга.
  - Текис, қипиқланувчи доғ: Қизил ёки жигарранг тусда бўлиб, қуруқ, тангачасимон тузилишга эга бўлиши мумкин.
  - Яраланиш ёки қон кетиши: Баъзида ўсма қонаётган ёки қобиқ билан қопланган очиқ ярага айланиши мумкин.
  - Кўтарилган чеккалар: Кўпинча марказида яраси ёки чуқурчаси бўлган ўзига хос қиррали чегарага эга.
- Ранги: Тери ранги, пушти, қизил ёки жигарранг бўлиши мумкин. Пигментли Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) тўқ жигарранг ёки қора рангда бўлиши мумкин.
- Ўлчами: Ўчоқнинг катталиги бир неча миллиметрдан бир неча сантиметргача бўлиши мумкин. Ўсма одатда секин ўсади, аммо катталашиши ва атрофдаги тўқималарга кириб бориши мумкин.
Одатий жойлашувлар:
- Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) кўпинча терининг қуёш таъсирига учраган қисмларида - юз, қулоқ, бош териси, бўйин, елка, орқа, кўкрак, қўлларда пайдо бўлади. Шиллиқ пардаларда, масалан, оғиз бўшлиғида камроқ учрайди.
- Айниқса, бурун, кўз ва қулоқ соҳаларида кўп учрайди.
Хавф омиллари:
- Энг муҳим хавф омили қуёш ёки солярийнинг ультрабинафша нурланишидир. Узоқ муддатли ва тўпланган таъсир Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) ривожланиш эҳтимолини оширади.
- Оч рангли тери: Оқ танли, сариқ сочли ва кўк ёки яшил кўзли одамлар кўпроқ хавф остида бўлади.
- Ёши: Кўпинча 50 ёшдан ошган одамларда ривожланади.
- Қуёшдан куйиш: Болалик ёки ўсмирлик даврида тез-тез ёки кучли куйиш хавфни оширади.
- Ирсият: Оилавий анамнезда тери саратони мавжудлиги касаллик эҳтимолини оширади.
- Иммуносупрессия: Иммунитети заиф бўлган одамлар (масалан, трансплантациядан кейин ёки ОИВ/ОИТС билан касалланганлар) юқори хавф остида бўлади.
- Олдинги тери саратони: Анамнезда базал ҳужайрали тери саратони (БҲТС) ёки ясси ҳужайрали саратон бўлганлиги янги ўсмалар ривожланиш хавфини оширади.
Белгилари:
- Оғриқсиз ўсиш: Аксарият ўсмалар оғриқсиз бўлади, бироқ қичишиш ёки ноқулайлик келтириб чиқариши мумкин.
- Қонаш ёки қатқалоқ ҳосил бўлиши: Ўчоқ қонаши ёки қатқалоқ билан қопланиши мумкин, айниқса яра пайдо бўлганда.
- Секин ривожланиш: Аста-секин - ойлар ёки ҳатто йиллар давомида шаклланади.
- Косметик муаммолар: Юзда жойлашганда ташқи кўринишга салбий таъсир кўрсатиши мумкин.
Ташхислаш:
- Клиник кўрик: Шифокор (одатда онкодерматолог) ўчоқни текширади ва анамнезни, шу жумладан қуёш таъсири ҳақидаги маълумотларни тўплайди.
- Тери биопсияси: Ташхисни тасдиқлашнинг энг кенг тарқалган усули. Тўқима намунаси микроскоп остида ўрганилади.
- Гистопатологияси: Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) назоратдан ташқари кўпаяди, кўпинча дермага кириб борувчи ҳужайра "оролчалари"ни ҳосил қилади.
Базал ҳужайрали саратон турлари:
- Нодуляр Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС): Энг кўп учрайдиган тури, марказий яраси бўлган садаф тугун кўринишида бўлади.
- Юзаки Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС): Пўст ташлаш ва қизариш билан текис доғ, нотўғри экзема ёки псориаз деб қабул қилиниши мумкин.
- Морфеасимон (склерозланувчи) Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС): Зич, чандиқсимон ҳосила, ясси шакли туфайли ташхис қўйиш қийин.
- Пигментли Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС): Қора пигмент сақлайди, хол ёки меланомага ўхшайди.
- Кистоз Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС): Суюқлик билан тўлган киста кўринишида бўлиб, ёғли кистага ўхшайди.
Даволаш: Даволаш усулини танлаш ўсманинг катталиги, жойлашиши, тури ва беморнинг умумий аҳволига боғлиқ.
- Жарроҳлик йўли билан кесиш: Энг кўп қўлланиладиган усул - ўсмани олиб ташлаш ва оз миқдордаги соғлом тўқималарни қамраб олишдир.
- Мос бўйича микрографик жарроҳлик: Косметик аҳамиятга эга бўлган соҳаларда (масалан, юз) амалга оширилади. Ўсма қаватма-қават олиб ташланиб, дарҳол микроскоп остида текширилади.
- Кюретаж ва электродеструксия: Ўсмани қириб олиш ва қолган ҳужайраларни ток билан куйдириш. Юзаки шаклларда самарали.
- Криотерапия: Ўсмани суюқ азот билан музлатиш. Кичик юза ўчоқларда қўлланилади.
- Нур терапияси: Катта ўлчамли ёки операция қилиб бўлмайдиган ўсмаларда, шунингдек, операция қилиш мумкин бўлмаган беморларда қўлланилади.
- Маҳаллий препаратлар: юзаки Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) учун кремлар (масалан, 5-фторуратсил ёки имиквимод) ишлатилади.
- Фотодинамик терапия (ФДТ): Фотосенсибилизатсияловчи моддани қўллаш ва кейинчалик махсус ёруғлик билан ёритиш.
Профилактикаси:
- Қуёшдан ҳимояланиш: Қуёшдан ҳимояловчи крем (SPF 30+), ҳимоя кийимларидан фойдаланиш, тиғиз пайтларда қуёшдан сақланиш.
- Солярийдан воз кечиш: Сунъий ультрабинафша нурланиш ҳам тери саратони хавфини оширади.
- Мунтазам тери текширувлари: Ўз-ўзини текшириш ва дерматологга ташриф буюриш, айниқса, тери саратони билан оғриган одамлар учун жуда муҳимдир.
- Ҳимоя кийимлари: кенг ҳошияли шляпалар, кўзойнаклар, ультрабинафша нурларидан ҳимояланган кийимлар.
Прогноз:
- Ажойиб прогноз: Базал ҳужайрали тери саратони (БҲС) секин ривожланади ва жуда кам ҳолларда метастаз беради. Эрта аниқланганда тузалиш даражаси юқори бўлади.
- Қайталаниши мумкин, айниқса ўсма тўлиқ олиб ташланмаганда. Мунтазам назорат текширувларидан ўтиш муҳим.
- Ўтказиб юборилган ҳолатлар: Камдан-кам ҳолларда тўқималарнинг хунуклашишига ёки емирилишига олиб келиши мумкин, аммо ички аъзоларга тарқалиши жуда кам учрайди.

Хулоса

Базал ҳужайрали тери саратони - ультрабинафша нурланишнинг узоқ муддатли таъсиридан келиб чиққан саратоннинг кенг тарқалган ва секин ривожланадиган шакли. Кўпинча у терининг очиқ жойларида садафсимон дўмбоқча ёки пўст ташлаган доғ кўринишида бўлади. У камдан-кам ҳолларда ҳаёт учун хавф туғдирса-да, уни эрта босқичда аниқлаш муҳимдир. Даволаш усуллари: жарроҳлик йўли билан олиб ташлаш, микрографик жарроҳлик, криотерапия ва маҳаллий дорилар. Профилактика қуёшдан ҳимояланиш ва терини мунтазам текширишга асосланган.

Биз билан боғланмоқчимиз?

Aлоқа