Гемангиомалар

Гемангиома қон томирларидан ташкил топган хавфсиз (ўсмасимон) ўсма. Бу қон томир туғма доғларининг энг кенг тарқалган турларидан бири бўлиб, тананинг ҳар қандай қисмида пайдо бўлиши мумкин. Гемангиомалар одатда зарарсиз бўлса-да, улар тез ўсса, тана фаолиятига халақит берса ёки косметик муаммоларни келтириб чиқарса, тиббий ёрдамга муҳтож бўлиши мумкин.

Гемангиомаларнинг асосий хусусиятлари:

• Гемангиомаларнинг асосий хусусиятлари:
  • Гемангиомалар кўпинча қизил ёки бинафша рангда бўлади, чунки қон томирлари кўп бўлади.
  • Одатда, улар терида кўтарилган, ғадир-будур ўсмалар кўринишида бўлиб, катталиги кичик доғлардан йирик ўсмаларгача бўлиши мумкин.
  • Гемангиома юзаси силлиқ ёки нотекис бўлиши ва вақт ўтиши билан ўзгариши мумкин.
  • Юза гемангиомалар ('қулупнай доғлари' деб ҳам аталади) одатда ёрқин қизил рангда бўлиб, тери юзасида жойлашган.
  • Чуқур гемангиомалар (каверноз гемангиомалар) кўк ёки бинафша рангда бўлиб, терида чуқурроқ жойлашади.
• Жойлашув:
  • Кўпинча юз, бош, кўкрак ва орқада учрайди.
  • Тананинг ҳар қандай қисмида ривожланиши мумкин, лекин кўпинча чақалоқларда, айниқса бош ёки бўйин қисмида кузатилади.
• Гемангиома турлари:
  • Юзаки гемангиомалар: Қип-қизил, тери юзасида ривожланади, ҳаётининг дастлабки ойларида тез ўсади, аммо вақт ўтиши билан кичрайиши ва йўқолиши мумкин.
  • Каверноз гемангиомалар: Чуқурроқ жойлашган, юмшоқ, кўк ёки бинафша рангга эга, юзаки гемангиомалар каби осонликча кичраймаслиги мумкин.
  • Аралаш гемангиомалар: Юзаки ва чуқур компонентларни ўз ичига олади.
• Белгилари:
  • Одатда оғриқсиз ва ноқулайлик туғдирмайди.
  • Камдан-кам ҳолларда гемангиома ҳаётий муҳим тузилмаларга (кўз, оғиз, нафас йўллари) халақит берса, функционал муаммоларни келтириб чиқариши мумкин.
  • Кўпинча гемангиомалар ўз-ўзидан кичрайиб, йўқолиб кетади, айниқса чақалоқларда.
  • Агар гемангиома яралар (оғриқли яралар), қон кетиши ёки инфекцияларни келтириб чиқарса, тиббий ёрдам керак бўлиши мумкин.
• Сабаблари:
  • Гемангиомалар пайдо бўлишининг аниқ сабаби тўлиқ ўрганилмаган, улар ҳомила даврида шаклланади, деб тахмин қилинади.
  • Гемангиомалар кўпинча қиз болаларда, чала туғилган ва кам вазнли болаларда учрайди.
  • Ирсий мойиллик ҳам бўлиши мумкин.
• Даволаш усуллари:
  • Кузатув: Аксарият ҳолларда, айниқса кичик ва муаммо туғдирмайдиган гемангиомаларда шифокорлар зудлик билан даволанмасдан кузатувни танлайдилар.
  • Оғиз орқали қабул қилинадиган дорилар: Бета-блокаторлар (масалан, пропранолол) кўпинча гемангиомаларни камайтириш учун ишлатилади, айниқса улар тез ўсса ёки муаммо туғдирса.
  • Маҳаллий дорилар: Баъзи ҳолларда юзаки гемангиомаларни даволаш учун маҳаллий воситалар (масалан, тимолол) қўлланилади.
  • Лазер терапияси: Гемангиоманинг, айниқса юзаки гемангиоманинг қизариши ёки ўлчамини камайтиришга ёрдам беради.
  • Жарроҳлик йўли билан олиб ташлаш: Одатда ўз-ўзидан кичраймайдиган ёки функционал бузилишларга олиб келадиган катта гемангиомаларда қўлланилади.
  • Стероидлар инъекцияси: Яллиғланишни камайтириш ва гемангиомани қисқартириш учун ишлатилади, гарчи бета-блокаторларнинг самарадорлиги туфайли бугунги кунда камроқ қўлланилади.
• Шифокорга қачон мурожаат қилиш керак:
  • Гемангиома тез ўсса ёки функцияси билан боғлиқ муаммоларни келтириб чиқарса (масалан, кўриш ёки нафас олишга халақит берса).
  • Агар гемангиома оғриқли, ярали ёки қон кетадиган бўлса.
  • Безовта қилувчи ўлчам, шакл ёки кўринишдаги ҳар қандай ўзгаришларда.
• Прогноз:
  • Аксарият гемангиомалар вақт ўтиши билан кичрайиб, йўқолиб кетади, айниқса болаларда. Айримлари 10 ёшда бутунлай йўқолиб кетади.
  • Улар одатда хавфсиз бўлса-да, ўз-ўзидан кичраймайдиган ёки асоратлар келтириб чиқарадиган гемангиомалар доимий кузатув ва даволашни талаб қилади.

Хулоса

Гемангиомалар хавфсиз қон томир ўсмалари бўлиб, чақалоқларда ҳаётининг дастлабки ойларида энг кўп учрайди. Одатда, улар қон кетиши, яралар ёки функционал бузилишлар каби асоратларни келтириб чиқармаса, даволанишни талаб қилмайди. Кўп ҳолларда гемангиомалар кичрайиб, бола ўсиши билан ўз-ўзидан йўқолиб кетади. Бироқ, безовталик ёки муаммолар бўлса, тегишли даволаш усулини танлаш учун шифокор билан маслаҳатлашиш тавсия этилади.